Zęby mleczne Twojego dziecka
30 marzec 2023
Pierwsze zęby mleczne (tzw. mleczaki) wyrzynają się ok. 6 miesiąca życia, a proces ten kończy ok. 30 miesiąca życia. W zależności od wielu czynników środowiskowych czas wyrzynania jak i nawet kolejność pojawiania się ząbków może różnić się znacząco, nawet w przypadku rodzeństwa. W wieku 3 lat dziecko powinno mieć komplet 20 zębów mlecznych w szczęce i żuchwie – ostatnim ząbkiem jest mleczna piątka.
Zęby mleczne pojawiają się w następującej kolejności:
Proces wymiany mleczaków na zęby stałe rozpoczyna się mniej więcej w wieku 5 - 6 lat.
Powszechnie panującym mitem jest przeświadczenie, że zębów mlecznych nie należy leczyć. Jest to niezwykle szkodliwe przekonanie, ponieważ wiele problemów zdrowotnych u dzieci może być spowodowane przez choroby zębów. Próchnica zębów, prowadząca do stanów zapalnych miazgi i tkanek okołowierzchołkowych (czego manifestacją są przetoki dziąsłowe) mogą prowadzić do groźnych powikłań jak choroby stawów, oczu, nerek oraz serca.
Zęby mleczne są zmineralizowane w mniejszym stopniu niż zęby stałe, dzieci nie potrafią dobrze szczotkować zębów, a ich dieta często składa się z produktów miękkich (soczki, jogurty, musy) i zawierających cukry proste. Wszystkie te czynniki składają się na wysokie ryzyko próchnicy zębów mlecznych. Aby tego uniknąć, należy rozpocząć wdrażanie nawyków higienicznych już na samym początku pojawiania się zębów.
Dostępne są miękkie szczoteczki palcowe, którymi można czyścić ząbki już od momentu zauważenia pierwszego fragmentu ząbka. Masowanie dziąseł podczas szczotkowania może też łagodzić objawy ząbkowania. Pomijając aspekty higienizacyjne, szczotkowanie od małego uczy dziecko samodzielnych zabiegów higienizacyjnych i przyzwyczaja do obecności ciała obcego w jamie ustnej (co jest korzystne w kontekście przyszłych wizyt w gabinecie stomatologicznym).
Dziecko należy zachęcać do mycia ząbków samodzielnie już od 1 r.ż. Na początku są to zabawy ze szczoteczką, które następnie między 2 a 5 r.ż. przekształcą się w samodzielne (ale asystowane) oczyszczanie. Zęby mleczne należy myć 2 razy dziennie, rano i wieczorem, po dwie minuty. Po wieczornym szczotkowaniu nie należy podawać dziecku niczego do jedzenia ani picia (z wyjątkiem wody).
Rekomendowana ilość fluoru w pastach do zębów dla dzieci do 6 r.ż. to 1000 ppm, natomiast od 6 r.ż. dziecko może korzystać z past dla osób dorosłych – 1500 ppm, porcja najlepiej wielkości ziarna groszku. Rodzice powinni „poprawiać“ szczotkowanie zębów aż do 10 r.ż. – do tego czasu umiejętność szczotkowania nie jest dobrze opanowana i higienizacja powinna być kontrolowana i kończona przez opiekuna.
Pierwsza wizyta w gabinecie, polegająca najczęściej na sprawdzeniu stanu ząbków powinna się odbyć ok 1,5 – 2 roku życia dziecka, a kolejne należy przeprowadzać co 6 miesięcy.
Ok. 5-6 roku życia wypadają mleczaki i pojawiają się zęby stałe. Najczęściej jako pierwsze wyrzynają się szóstki. Etap ten może zostać łatwo pominięty przez rodziców, gdyż ząb znajduje się z tyłu. Należy jednak zwrócić na to szczególną uwagę, ponieważ szóstka jest zębem o podwyższonym ryzyku próchnicy – zbudowana jest z tych samych tkanek co zęby mleczne, wyrzyna się jako pierwsza w okresie kiedy dziecko nie ma jeszcze dobrych zdolności manualnych pozwalających na dokładne oczyszczanie tylnych zębów.
Dlatego niezwykle istotna na tym etapie jest ścisła kontrola stomatologiczna – można wykonać także zabieg lakowania, czyli pokrywania specjalną żywicą światłoutwardzalną zębów szóstych. Lak poprzez mechaniczne utrzymanie w bruzdach zęba zapobiega gromadzeniu tam resztek pokarmowych, dodatkowo mineralizując ząb dzięki obecności fluoru. Ponadto zęby stałe w okresie rozwojowym powinny być fluoryzowane – w przypadku niewielkiego ryzyka rozwoju próchnicy co 6, przy wysokim co 3 miesiące.
W przypadku zaniedbań higienicznych i bogatej w cukry diety u dzieci bardzo szybko rozwija się próchnica. Jej leczenie nie różni się niczym od leczenia dorosłych – należy opracować i wypełnić chore zęby. Problemem bywa często brak współpracy ze strony małego pacjenta. W Klinice Kwiatek radzimy sobie z tym poprzez przeprowadzanie wizyt adaptacyjnych, mających na celu przyzwyczajenie dziecka do gabinetu stomatologicznego, i stosowanie sedacji podtlenkiem azotu w najtrudniejszych przypadkach.
Jak wyglądają wizyty adaptacyjne i co oferuje Klinika Kwiatek najmłodszym pacjentom, dowiesz się na stronie Stomatologia Dziecięca.
Sedacja polega na założeniu na nos dziecka specjalnej maseczki, z której uwalnia się podtlenek azotu – gaz rozweselający. Powoduje on rozluźnienie, zmniejszenie lęku, delikatne działanie przeciwbólowe i odprężenie pacjenta przy zachowaniu świadomości. Zazwyczaj jest wtedy możliwe przeprowadzenie zabiegu, bez przykrych doznań i wspomnień. Przeciwwskazaniem do przeprowadzenia zabiegu w sedacji jest wiek dziecka poniżej 5 r.ż., astma oskrzelowa i choroby górnych dróg oddechowych uniemożliwiające oddychanie przez nos (przeziębienie, przerost migdałka podniebiennego). Po przeprowadzonym zabiegu mały pacjent jest w pełni przytomny.
O zdrowy i piękny uśmiech należy dbać od pojawienia się pierwszego ząbka – a nawet wcześniej. Właściwa, uboga w cukry i kwasy dieta wraz ze wzorową higieną, pod warunkiem braku problemów ogólnozdrowotnych, są w stanie zagwarantować nam piękne zęby obecne w jamie ustnej przez całe nasze życie. Wymaga to jednak pracy i sumienności, które warto wykształcać od najwcześniejszych lat życia.
